Баланың дұрыс тамақтану әдетін қалай қалыптастыру керек

Балаңызды өмір бойы оң әдеттерге баулудың 6 жолы

Дұрыс тамақтану балалар денсаулығының негізі болып табылады және өмір бойы пайдалы болады. Баланы ерте жастан бастап дұрыс тамақтануға үйрету оған ересек өмірде тамақтануға оң көзқарас қалыптастыруға көмектеседі. Сенесіз бе, жоқ па, бірақ бұл әдеттерді қалыптастыру процесі көңілді және пайдалы болуы мүмкін – сіздің балаңызға ғана емес, бүкіл отбасыңызға да! Оны бастаудың алты әдісі мынадай.

 1. Жағымды әдеттерді қолдаңыз

Сіздің кішкентайларыңыз сіз жасаған барлық нәрсені, соның ішінде тамақтануыңызды бақылайды. Егер сіз өзіңізге пайдалы тағамдарды, сусындар мен жеңіл тағамдарды таңдап, қызықты физикалық белсенділікпен айналыссаңыз, сіз жақсы үлгі бола аласыз. Пайдалы, балғын тағамдарды таңдай отырып, сіз балаңызға керемет үлгі көрсетесіз.

Балаларыңызды тамақ сатып алу және пісіру процесіне тартуға тырысыңыз. Оларға бүкіл отбасы үшін дәмді және пайдалы тағамдар жасауға қатысуға қызықты болады.

Тамақтану уақытын оқу мүмкіндігі ретінде пайдаланыңыз – әртүрлі тамақ топтарын бірге зерттеп, ағзаңызға қандай қоректік заттар мен дәрумендер қажет екенін біліңіз.

2. Тағамға дұрыс көзқарас қалыптастырыңыз

Тағамға дұрыс көзқарас – өмір бойы денсаулықтың және жүрек ауруы, қатерлі ісік және қант диабеті сияқты аурулардан қорғаудың кепілі. Сіз балаңызға оны бағыттау арқылы көмектесе аласыз:

● Олар физикалық аштық сезіне ме, соны түсінуге көмектесіңіз. Бұл оларға өз ағзасының қажеттіліктерін анықтауға көмектеседі.

● Тамақты марапат немесе жаза ретінде пайдаланбаңыз. Тамақты бұлай пайдалану балаларда тағамға деген дұрыс емес көзқарастың қалыптасуына әкелуі мүмкін.

● Белгілі бір тағамдарға тыйым салмаңыз. Тәттілер сияқты белгілі бір тағамдарға тыйым салу балаңызда олардың дәмін татып көруге деген үлкен ниетті тудыруы мүмкін.

Пайдалы емес өнімдер мен сусындардан бас тартудың орнына порциялардың мөлшерін шектеңіз және оларды сирек тұтыну керектігін түсіндіріңіз (яғни күн сайын емес). Неліктен кейбір тағамдар басқаларға қарағанда жақсы екендігі туралы балаларыңызбен сөйлесіңіз. Мысалы, егер сіздің балаңыз тәтті нәрсе жегісі келсе, онда табиғи қант қосылған балғын өнім, мысалы, жеміс-жидек, өңделген өнімге қарағанда, мысалы, қант қосылған тәтті үлпектерге қарағанда жақсы таңдау екенін түсіндіріңіз. Балалардың жақсы мінез-құлқын жейтін нәрселерді пайдаланбай мадақтауға тырысыңыз, мысалы, көңілді отбасылық іспен.

Балаңыздың тамақтану тәжірибесінің ауқымы неғұрлым кең болса, оның бес тамақ тобынан әр түрлі тағамдарды тұтыну мүмкіндігі соғұрлым жоғары болатынын білесіз бе?

3. «Тамағыңды тауыс» дегеннен бас тартыңыз

Бұл сіздің балаңызға тамақтан қажетті қоректік заттарды алуға көмектеседі деп ойласаңыз да, мұндай мінез-құлық тағамды дұрыс қабылдамауына және тамақтануға қатысты жағымсыз естеліктерге әкелуі мүмкін. Егер сіз балаңызды көкөністерді жеуге мәжбүрлей алмасаңыз, оған өзіңізді қалай жеп, ләззат алатындығыңызды көрсетуге тырысыңыз. Сіздің балаңыз тамақ таңдау туралы сізден біледі, сондықтан оны мүмкіндігінше жиі ынталандыруға тырысыңыз. Сондай-ақ, оған өзі жақсы көретін басқа пайдалы тағаммен аз мөлшерде жеміс-жидек немесе көкөніс ұсынып көрсеңіз болады немесе бірге дәмін татып көру үшін жаңа өнімді таңдауды сұрасаңыз болады. Жемістер мен көкөністерді қызықты және түрлі-түсті ыдыстарға сала отырып, оларға тәрелкеде тартымды көрініс беруге болады. Балаларға жаңа өнімдердің дәмін татып көру және ләззат алу үшін бірнеше әрекет қажет болуы мүмкін екенін есте ұстаған жөн – талпынудан жалықпаңыз!

4. Порциялардың мөлшерін бақылаңыз

Шамадан тыс үлкен порциялар салмақ қосуға әкелуі мүмкін, сондықтан балаларыңызға олардың тәрелкесінде қанша тамақ болуы керек екенін үйреткен маңызды. Баланы порцияның дұрыс мөлшерін анықтауға үйретудің қарапайым әдісі – визуалды бейнелерді қолдану, мысалы: макарон, күріш немесе жарманың порциясын анықтау үшін түйілген жұдырықты қолдануға кеңес беріледі. Еттің порциясы шамамен алақанның мөлшеріне тең болуы керек. Сары май сияқты майлардың мөлшері бас бармақтың мөлшерінен аспауы керек.

Балалардың энергия қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін тамақтануды реттейтін туа біткен қабілеті бар екенін білесіз бе?

5. Күнді пайдалы таңғы астан бастаңыз

Көптеген отбасылар үшін таң асығыстықпен өтуі мүмкін, бірақ егер күнді теңдестірілген таңғы астан бастасаңыз, бұл балаңызға оның өсуіне және дамуына қажетті кальций мен жасұнық сияқты маңызды қоректік заттарды алуға көмектеседі. Таңғы асты, әдетте, құрамында калориясы көп және қоректік заттары аз тәтті жарма немесе пісірілген нанның орнына табиғи йогурт және жаңа піскен жемістер сияқты жоғары қоректік ингредиенттерден дайындауға тырысыңыз. Балаңыздың ұзақ уақыт тойып жүргенін байқайсыз.

6. Жаттығуларды қызықты етіңіз

Балаларға күніне кем дегенде 60 минут физикалық белсенділік қажет. Неге көңіл көтермеске? Кешкі астан кейін серуендеу немесе жүзу сияқты бәрін қозғалысқа келтіретін отбасылық жиындарды жоспарлауға тырысыңыз. Мүмкіндік болғанда тосындылық танытыңыз, мысалы, радиода сүйікті ән естілгенде бірге билеңіз. Сондай-ақ, баланы экранның алдында өткізетін уақытын шектеуге үйрету маңызды (ДДҰ 2-4 жастағы балаларға күніне бір сағаттан асырмауға кеңес береді) және қозғалысты қажет ететін белсенді ойындарға назар аудару керек.

Баланы күн сайын пайдалы тамаққа және көңілді іс-шараларға үйрету оның дамуына көмектеседі, денсаулығын жақсартады және оны өмір бойы оң, сау шешімдер таңдауға дайындайды.

Тақырыбы: 4 Жастағы Баланың Мінез-құлқындағы Өзгерістер

Балабақша педагогтары мен ата-аналарға арналған баяндама

Кіріспе

4 жас – баланың психологиялық және эмоционалдық дамуының маңызды кезеңі. Бұл жаста мінез-құлықта айтарлықтай өзгерістер байқалады: бала өзін жеке тұлға ретінде таныта бастайды, эмоцияларын анық білдіреді, қоршаған ортамен қарым-қатынасы белсенді түрде дамиды. Осы өзгерістерді дұрыс түсіну – баланың үйлесімді дамуына ықпал етудің негізгі жолы.

1. 4 Жастағы Баланың Мінез-құлқының Ерекшеліктері

Бұл кезеңде бала:

         •        Өз бетінше әрекет етуді қалайды – «Мен өзім!» деген сөзді жиі айтады;

         •        Эмоциясын қарқынды білдіреді – қуаныш, ашу, реніш сезімдерін анық көрсетеді;

         •        Әлеуметтік дағдылары дамиды – құрдастарымен ойнау кезінде қарым-қатынас орнатуға тырысады;

         •        Қиялы мен шығармашылығы артады – рөлдік ойындарды жиі ойнайды;

         •        Шекараларды тексеруге тырысады – ата-аналар мен тәрбиешілердің ережелеріне қарсылық білдіруі мүмкін.

2. Мінез-құлықтағы Негізгі Өзгерістер және Олардың Себептері

Мінез-құлықтағы өзгерістер Мүмкін себептері

Тәбетінің төмендеуі немесе тамақ талғау         Өз ойын білдіруге деген ұмтылыс, дербестікке деген талпыныс

Жиі ашулану немесе жылау Сезімдерін басқару қабілетінің жетілмеуі, шаршау, назар аударуды қалауы

Өтірік айту немесе қиялдау  Шындық пен қиял арасындағы шекараны толық түсінбеуі

Қырсығу, ережелерге бағынбау    Өзінің тәуелсіздігін көрсету, өзіндік «Менін» дәлелдеу

Достарымен жанжалдасу     Әлеуметтік дағдылардың қалыптасуы, эмоцияларды басқара алмау

3. Бала Мінез-құлқындағы Өтпелі Кезеңде Ата-ана мен Педагог Не Істеуі Керек?

✅ Түсіністік пен сабырлық таныту

         •        Баланың эмоцияларын жоққа шығармай, оларды дұрыс басқаруды үйрету керек («Мен түсінемін, сен ренжідің. Бірақ біз басқаша сөйлесіп шешуге тырысамыз»).

✅ Дұрыс бағыт беру

         •        Ашуланған кезде тынышталу үшін терең тыныс алу немесе ойын әдістерін қолдану (мысалы, сүйікті жұмсақ ойыншығын құшақтау).

✅ Шектеулер мен ережелерді нақты көрсету

         •        Балаға айқын және қарапайым ережелерді түсіндіріп, олардың тұрақты болуын қадағалау қажет.

✅ Ойын арқылы тәрбиелеу

         •        Рөлдік ойындар баланың эмоцияларын білдіруіне көмектеседі («Қуыршақ ренжіді, оған қалай көмектесуге болады?»).

✅ Әлеуметтік дағдыларды дамыту

         •        Достарымен қарым-қатынас кезінде жанжалдарды қалай шешуге болатынын үйрету (мысалы, кезекпен ойнау, кешірім сұрау).

✅ Құшақтау мен қолдау көрсету

         •        Балалар ата-анасының немесе тәрбиешінің сүйіспеншілігін сезінуі керек. Жылы сөздер, құшақтау, қолдау көрсету – баланың сенімділігін арттырады.

4. Мінез-құлықтағы Өзгерістер Қашан Қауіп Тудыруы Мүмкін?

Егер бала:

         •        Үнемі өте агрессивті немесе керісінше, тым тұйық болса;

         •        Басқалармен мүлде қарым-қатынас жасамаса;

         •        Ұзақ уақыт бойы ашуланшақ, жылауық болса;

         •        Ұйқысы мен тәбеті күрт өзгерсе –

онда маман (психолог, педагог) кеңесіне жүгінген жөн.

Қорытынды

4 жас – баланың мінез-құлқы қарқынды дамитын кезең. Бұл өзгерістерді дұрыс қабылдап, оған қолдау көрсету – ата-ана мен педагогтың басты міндеті. Баланың эмоцияларын басқаруға көмектесу, оны дұрыс бағытқа бағыттау, түсіністікпен қарау – болашақтағы жеке тұлғалық дамуының негізін қалыптастырады.

✅ Баламен бірге дамып, оны түсінуге ұмтылу – ең маңызды нәрсе!

Егер сізге баяндамаға қосымша материалдар немесе мысалдар қажет болса, айтып беріңіз!