"Мінез-құлықтағы өзгерістер"

Тақырыбы: 4 Жастағы Баланың Мінез-құлқындағы Өзгерістер

Балабақша педагогтары мен ата-аналарға арналған баяндама

Кіріспе

4 жас – баланың психологиялық және эмоционалдық дамуының маңызды кезеңі. Бұл жаста мінез-құлықта айтарлықтай өзгерістер байқалады: бала өзін жеке тұлға ретінде таныта бастайды, эмоцияларын анық білдіреді, қоршаған ортамен қарым-қатынасы белсенді түрде дамиды. Осы өзгерістерді дұрыс түсіну – баланың үйлесімді дамуына ықпал етудің негізгі жолы.

1. 4 Жастағы Баланың Мінез-құлқының Ерекшеліктері

Бұл кезеңде бала:

         •        Өз бетінше әрекет етуді қалайды – «Мен өзім!» деген сөзді жиі айтады;

         •        Эмоциясын қарқынды білдіреді – қуаныш, ашу, реніш сезімдерін анық көрсетеді;

         •        Әлеуметтік дағдылары дамиды – құрдастарымен ойнау кезінде қарым-қатынас орнатуға тырысады;

         •        Қиялы мен шығармашылығы артады – рөлдік ойындарды жиі ойнайды;

         •        Шекараларды тексеруге тырысады – ата-аналар мен тәрбиешілердің ережелеріне қарсылық білдіруі мүмкін.

2. Мінез-құлықтағы Негізгі Өзгерістер және Олардың Себептері

Мінез-құлықтағы өзгерістер Мүмкін себептері

Тәбетінің төмендеуі немесе тамақ талғау         Өз ойын білдіруге деген ұмтылыс, дербестікке деген талпыныс

Жиі ашулану немесе жылау Сезімдерін басқару қабілетінің жетілмеуі, шаршау, назар аударуды қалауы

Өтірік айту немесе қиялдау  Шындық пен қиял арасындағы шекараны толық түсінбеуі

Қырсығу, ережелерге бағынбау    Өзінің тәуелсіздігін көрсету, өзіндік «Менін» дәлелдеу

Достарымен жанжалдасу     Әлеуметтік дағдылардың қалыптасуы, эмоцияларды басқара алмау

3. Бала Мінез-құлқындағы Өтпелі Кезеңде Ата-ана мен Педагог Не Істеуі Керек?

✅ Түсіністік пен сабырлық таныту

         •        Баланың эмоцияларын жоққа шығармай, оларды дұрыс басқаруды үйрету керек («Мен түсінемін, сен ренжідің. Бірақ біз басқаша сөйлесіп шешуге тырысамыз»).

✅ Дұрыс бағыт беру

         •        Ашуланған кезде тынышталу үшін терең тыныс алу немесе ойын әдістерін қолдану (мысалы, сүйікті жұмсақ ойыншығын құшақтау).

✅ Шектеулер мен ережелерді нақты көрсету

         •        Балаға айқын және қарапайым ережелерді түсіндіріп, олардың тұрақты болуын қадағалау қажет.

✅ Ойын арқылы тәрбиелеу

         •        Рөлдік ойындар баланың эмоцияларын білдіруіне көмектеседі («Қуыршақ ренжіді, оған қалай көмектесуге болады?»).

✅ Әлеуметтік дағдыларды дамыту

         •        Достарымен қарым-қатынас кезінде жанжалдарды қалай шешуге болатынын үйрету (мысалы, кезекпен ойнау, кешірім сұрау).

✅ Құшақтау мен қолдау көрсету

         •        Балалар ата-анасының немесе тәрбиешінің сүйіспеншілігін сезінуі керек. Жылы сөздер, құшақтау, қолдау көрсету – баланың сенімділігін арттырады.

4. Мінез-құлықтағы Өзгерістер Қашан Қауіп Тудыруы Мүмкін?

Егер бала:

         •        Үнемі өте агрессивті немесе керісінше, тым тұйық болса;

         •        Басқалармен мүлде қарым-қатынас жасамаса;

         •        Ұзақ уақыт бойы ашуланшақ, жылауық болса;

         •        Ұйқысы мен тәбеті күрт өзгерсе –

онда маман (психолог, педагог) кеңесіне жүгінген жөн.

Қорытынды

4 жас – баланың мінез-құлқы қарқынды дамитын кезең. Бұл өзгерістерді дұрыс қабылдап, оған қолдау көрсету – ата-ана мен педагогтың басты міндеті. Баланың эмоцияларын басқаруға көмектесу, оны дұрыс бағытқа бағыттау, түсіністікпен қарау – болашақтағы жеке тұлғалық дамуының негізін қалыптастырады.

✅ Баламен бірге дамып, оны түсінуге ұмтылу – ең маңызды нәрсе!

Егер сізге баяндамаға қосымша материалдар немесе мысалдар қажет болса, айтып беріңіз!